Η ψυχική υγεία σε προτεραιότητα.
Έκφραση. Αυτοεξερεύνηση. Μεταμόρφωση.
Τί είναι η εικαστική ψυχοθεραπεία;
Είναι μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που περιλαμβάνει:
Αξιοποίηση της τέχνης προς όφελος της θεραπείας
Συνδυάζει την τέχνη και την ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, η οποία προέρχεται από την ψυχανάλυση ωστόσο διαφοροποιείται σημαντική απ’ αυτή.
Προσφέρεται ατομικά, δυαδικά ή ομαδικά και μπορεί να είναι αποτελεσματική σε ενήλικες, παιδιά, ζευγάρια, οικογένειες.
Σύνδεση και νόημα
Κοινό σημείο της τέχνης και της ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας είναι πως και οι δύο έχουν πρόσβαση στο ασυνείδητο. Συχνά οι ενήλικες έχουν την τάση να εκλογικεύουν, να υπεκφεύγουν των δύσκολων συναισθημάτων τους και ο λόγος συχνά ενισχύει αυτή την τάση. Εκεί έρχεται η εικαστική έκφραση να διευκολύνει την ανάδυση του ψυχικού υλικού που δυσκολεύεται να εκφραστεί λεκτικά.
Όπου τα λόγια δε φτάνουν, μια ζωγραφιά μπορεί να μιλήσει. Έτσι γίνεται ευκολότερη η γνωστοποίηση, επεξεργασία και νοηματοδότηση του ψυχικού υλικού στη θεραπεία.
Δημιουργικότητα και επαφή με τον αυθεντικό εαυτό
Στην εικαστική ψυχοθεραπεία η έκφραση έχει σημασία και το αισθητικό αποτέλεσμα δεν ενδιαφέρει. Είτε σε ενήλικες είτε σε παιδιά η εικαστική έκφραση συνδέει το θεραπευόμενο με το εσωτερικό του παιδί με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια.
Σύμφωνα με τον Nachmanovitch (2013), o αυτοσχεδιασμός, η σύνθεση, η ζωγραφική και γενικότερα όλες οι δημιουργικές πράξεις είναι μορφές παιχνιδιού. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι χωρίς παιχνίδι δεν μπορούμε να κατακτήσουμε τη μάθηση και κατ’ επέκταση την εξέλιξη. Και αυτό γιατί «το παιχνίδι είναι η ρίζα της αυθεντικής τέχνης, είναι το ακατέργαστο υλικό που ο καλλιτέχνης κατευθύνει και οργανώνει με όλες του τις γνώσεις και την τεχνική. Η ίδια η τεχνική πηγάζει από το παιχνίδι».
ΤΟ ΟΦΕΛΟΣ
Με την εικαστική ψυχοθεραπεία…
…βλέπω τον κόσμο μου και τον κατανοώ.
Πιστεύω στον κόσμο όπως σε μια μαργαρίτα,
γιατί τον βλέπω. Αλλά δεν τον σκέφτομαι,
γιατί σκέφτομαι είναι δεν καταλαβαίνω…
Ο κόσμος δεν έγινε για να τον σκεφτόμαστε
(σκέφτομαι σημαίνει είναι άρρωστα τα μάτια μου)
αλλά για να τον κοιτάμε και να συμφωνούμε μαζί του.
~ Fernando Pessoa
………..
Κάπως έτσι και στην εικαστική ψυχοθεραπεία, το εικαστικό έργο αποκαλύπτεται και αποκαλύπτει τον κόσμο του θεραπευόμενου. Κοιτώντας το έργο και κοιτώντας τον κόσμο που αυτό εμφανίζει, καταλαβαίνει, κατανοεί κανείς τον κόσμο του.
…δοκιμάζω νέους τρόπους.
Αν το μόνο εφόδιο που έχει κανείς είναι ένα σφυρί, τότε θα βλέπει όλα τα προβλήματα σαν καρφιά. ~ Abraham Maslow
………..
Στην εικαστική ψυχοθεραπεία, ο θεραπευόμενος έχει τη δυνατότητα δοκιμάζοντας τα εικαστικά υλικά, να πειραματίζεται με νέους τρόπους, στάσεις, μεθόδους.
…εκφράζομαι, αναγνωρίζω μοτίβα και μετακινούμαι σταδιακά.
Όπως διαπιστώνουν πολλοί νευροεπιστήμονες, έχουμε συνείδηση του 5% μόνον της γνωστικής μας λειτουργίας. Το υπόλοιπο 95% διαφεύγει της αντίληψής μας, αλλά ασκεί τεράστια επίδραση στη ζωή μας, αρχίζοντας από το γεγονός ότι την κάνει εφικτή.
Στο 95% που διαφεύγει της αντίληψής μας συγκαταλέγονται ψυχικές ταραχές, φόβοι, ενοχές, θυμός που συνδέονται με πεποιθήσεις βαθιά ριζωμένες και εγκατεστημένες.
Τα αρνητικά συναισθήματα που ταίριαζαν σε κάποια συνθήκη του παρελθόντος του ατόμου αλλά τώρα δεν είναι σίγουρο ότι ταιριάζουν παρά μόνο ως εγγεγραμμένες ιστορίες που πιθανά να έλξουν άλλες παρόμοιες λόγω οικειότητας και γνώσης, καθορίζουν τη δραστηριότητα του ατόμου, ψυχική και εξωτερική.
Έτσι εγκαθίστανται μοτίβα και κύκλοι σκέψης και συμπεριφοράς που δε σπάνε εύκολα παρά μόνο αν αναγνωριστούν και κατανοηθούν. Η απόδοση των συμβάντων της ζωής του ατόμου σε εξωγενείς παράγοντες συντείνει στη διατήρηση των μοτίβων.
………..
Με την εικαστική ψυχοθεραπεία μπορούν να αναγνωριστούν τα μοτίβα, οι ενδογενείς παράγοντες, να εκφραστούν τα συναισθήματα και να υπάρξει σταδιακή μετακίνηση του ατόμου προς μια πορεία πιο εναρμονισμένη με την επιθυμία του. Τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι άμεσα αλλά μακροπρόθεσμα γίνονται φανερά και υιοθετούνται νέοι τρόποι στη ζωή.